Монгол улс: Өсөн нэмэгдэж буй үйлдвэр
Монгол улсын эдийн засаг дахь уул уурхайн бус салбаруудын эрүүл өсөлт болон хэдэн тэр бумын үйлдвэрлэлийн цогцолборын төлөвлөгөөнд гарч буй ахиц дэвшил нь эдийн засгийг төрөлжүүлэх тус улсын зорилтод үйлдвэрлэлийн салбар хувь нэмэр оруулах замдаа орж байгааг илэрхийлж байна.
3-р сарын 12-нд Үндэсний статистикийн хорооны мэдээлснээр бол 2012 оны эхний 2 сард үйлдвэрлэлийн нийт гарц өнгөрсөн жилийн мөн үетэй харьцуулбал 20.6 тэрбум ам.доллараар (15.67 сая ам.доллар) буюу 7.7%-иар өсч, 287.8 тэрбум төгрөгт (218.86 сая ам.доллар) хүрчээ. Энэ дүнгийн ихэнх хувийг уул уурхайн болон олборлох бүтээгдэхүүний дунджаар 77.3%-иар нэмэгдүүлж, хөнгөн үйлдвэрийн салбарын гарц ч мөн нэмэгджээ.
Мөн сард Ерөнхий сайд С. Батболд Худалдаа хөгжлийн банкны гаргасан бонд нь Сайншандын үйлдвэрлэлийн цогцолборын (СШҮЦ) төслийн хувьд дунджаар тооцсон 10-14 тэрбум ам.долларын төслийн зардлын баталгаа болох болно гэж мэдэгдсэн байна. 2017 онд баригдаж дуусах үедээ СШҮЦ нь нүүрс бэлтгэлийн үйлдвэр, газрын тос боловсруулалт, зэс, төмөр, ган төмөр хайлуулах үйлдвэр зэргийг багтаахын зэрэгцээ уг үйлдвэрт байрших 1050-МВ-ын цахилгаан станц нь Таван Толгой болон Оюу Толгойн уурхайг эрчим хүчээр хангахаар тооцсон байна. Өсөлтөд нөлөөлсөн гэж үзсэн гол хэсгүүд бол арьс, шир, ноолуур, махны үйлдвэрлэл бөгөөд бүгд л тус улсын уламжлалт мал аж ахуйд түшиглэсэн амьдралын хэв маяг, өргөн уудам бэлчээр нутаг, Орос Хятад хоёрын дунд оршсон газар зүйн байрлал зэргийн улмаас хөрөнгөжиж чадсан байна.
Махны экспортын үйлдэрлэлийн чухал алхам бол 2-р сард Жаст Агро хэмээх Монголын хөдөө аж ахуйн бизнесийн компани Мах Маркет хэмээх махны компанидаа Аюулгүй байдлын шинжилгээ болон Хяналтын чухал цэгийн сертификат хүлээн авсан байна. Энэ нь гурван жилийн хугацаанд 8 сая толгой хонь экспортлохоор өнгөрсөн 11-р сард Хятад улстай байгуулсан томоохон хэмжээний махны экспортын гэрээ, болон Монгол улсын ариун цэврийн стандарт сайжирсантай холбоотойгоор Москва хорио цээрээ цуцалснаас хойш эргээд сэргэсэн Орос улстай хийх худалдааны дараа гарч байна.
Одоогоор жил бүр 180 сая ам.долларын орлоготой байгаа тус улсын ноолуурын салбар өсөх хандлагатай байгаа нь дэлхийн хэрэгцээний 30%-ийг хангах боломжтой юм.
2011 оны 12-р сард дэлхийн тав дахь хамгийн том ноолуур үйлдвэрлэгч – Говь ХК хэмээх ноолуур болон ноолууран эдлэлийн груп нь Европын Сэргээн босголт хөгжлийн банкнаас (ЕСБХБ) олгосон 5 сая ам.долларын ачаар үйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлж, бүтээгдэхүүнийхээ чанарыг нэмэгдүүлэх зорилгоор шинэ тоног төхөөрөмжид хөрөнгө оруулж байгаа талаар мэдэгдсэн байна. Тус улсын дотоодын боловсруулах үйлдвэрийн хүчин чадлыг сайжруулснаар жилийн орлого 480-520 сая ам.доллар хүртэл нэмэгдэх боломжтой гэж тооцож байгаа ба уг салбарын хэмжээний 2012 оны зорилго бол түүхий ноолуурын ядаж 30%-ийг дотооддоо утас болгон ээрэх явдал юм.
Говь ХК-нд үзүүлсэн ЕСБХБ-ны дэмжлэгийг ноос ноолуурын салбарыг дэмжихийн тулд 2011 оны 9-р сард 300 тэрбум төгрөгийн (228.14 сая ам.доллар) Монгол улсын бонд гаргах Сангийн яамнаас гаргасан шийдвэрийн дараа нь л мөн үзүүлсэн байна. Нийт босгох мөнгөн дүнгээс, 150 тэрбум төгрөг (114.07 сая ам.доллар) нь жижиг дунд үйлдвэрийг (ЖДҮ) хөгжүүлэхэд зориулагдах бол, 100 тэрбум төгрөгийг (76.05 сая ам.доллар) ноос ноолуур үйлдвэрлэгчдэд дэмжлэг үзүүлэхэд зарцуулах бол, 50 тэрбум төгрөгийг (38.02 сая ам.доллар) дотоодын үйлдвэрлэгчдэд тэмээ хонины ноосоо нийлүүлэх малчдад зориулан олгох юм байна.
“Бид мах, сүү, арьс шир зэрэг хөдөө аж ахуйн гаралтай бусад материалыг боловсруулдаг хөдөө аж ахуйн боловсруулах үйлдвэрлэлийг дэмжих чиглэлээр ажиллахдаа гадаад улс орнуудын тэргүүлэх технологи, арга туршлагуудыг нэвтрүүдэг.” хэмээн Хүнс хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны сайд Т. Бадамжунай хэлсэн байна. “Ноолуур, арьс, шир, мах зэрэг мал аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүнүүд нь олон улсад өрсөлдөх хамгийн их магадлалтай бол, ноолуур болон арьс ширэн бүтээгдэхүүн хөрш орнуудын зах зээлд гарах сайхан боломж бий. Үүний зэрэгцээ, Монголын хөдөө аж ахуйн бүхий л бүтээгдэхүүнийг экологийн хувьд цэвэр, органик гэж үздэг.”
Монголыг сонирхох хүчийг нэгтгэсэн тогтвортой бүтээгдэхүүнийг хөгжүүлэх болон ЖДҮ-үүдийн өсөлтийг дэмжих нь хэрэг дээрээ үйлдвэрлэлийн салбарыг бэхжүүлэх төлөвлөгөөний гол талууд байлаа. 2009-2010 онд 60 тэрбум төгрөгийн (46.8сая ам.доллар) хөнгөлөлттөй зээлийг ЖДҮ-үүдэд олгосон ба 2011 онд зээлийн дэмжлэг улам нэмэгдэж 210 тэрбум төгрөгт (163.9 сая ам.доллар) хүрчээ.
Монгол улс хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбарын содон бүтээгдэхүүн, дэлхийн брэндийг хөгжүүлэхийн зэрэгцээ уул уурхайн салбараас олсон орлогоо илүү өргөн хүрээг хамарсан эдийн засгийг хөгжүүлэхэд ашиглавал илүү сайн байх болно. Үүний тулд ноос болон махны үйлдвэрлэлийн өсөлтийг дэмжиж, татаас үзүүлж, ЖДҮ-ийг өргөжин хөгжүүлэхэд засгийн газрын зүгээс дэмжлэг үзүүлэхэд СШҮЦ төсөл маш чухал нөлөөтэй юм.
Stay updated on how some of the world’s most promising markets are being affected by the Covid-19 pandemic, and what actions governments and private businesses are taking to mitigate challenges and ensure their long-term growth story continues.
Register now and also receive a complimentary 2-month licence to the OBG Research Terminal.
Register Here×The downstream energy sector in Brunei Darussalam is set to get the biggest makeover in its history, with a Chinese consortium planning to invest up to $6bn to develop an oil refinery and...
The downstream energy sector in Brunei Darussalam is set to get the biggest makeover in its history, with a Chinese consortium planning to invest up to $6bn to develop an oil refinery and...
The Turkish Prime Minister Bulent Ecevit has spent the last week in the US hoping to garner support for economic reforms at home and trade concessions for Turkish exports to the US.
