Монгол Улс: Одоогийн уул уурхайг тойрсон маргаан хөгжилд нөлөөлж болзошгүй
Засгийн Газар болон гадаадын гол гол уул уурхайн компаниудын хооронд дахь маргааны улмаас Монгол улс гадаадын хөрөнгө оруулагчдын сонирхлыг дахин татах арга хэмжээ авч эхэллээ.Гэвч энэ талаар сонирхсон хөрөнгө оруулагчдад одоогийн эрх баригчид болон ашигт малтмал олборлогч гадаадын компаниудын хоорондын маргаан гүнзгийрээгүй гэж итгүүлэхэд хүндхэн байгаа ажээ.
Оюу Tолгой төслийн 2 дугаар үе шатны техник, эдийн засгийн үндэслэлд хөрөнгө оруулалтын зардал өссөн болон уг төслийн монгол ажилчдын ажлын байрны талаарх маргааны улмаас 2013 оны 6 дугаар сард эхлэх ёстой үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа хойшлогдож болохгүй гэж 3 дугаар сарын дундуур Засгийн Газрын албаны хүмүүс мэдэгдлээ.
Монгол улсын Уул Уурхайн Яамны Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газрын дарга Д.Жавхланболд “Монгол улсын Засгийн Газар ч хөрөнгө оруулагч тал ч үйлдвэрлэл хугацаандаа эхлэхийг чухалчилж байна” гэж Ройтерст өгсөн ярилцлагадаа дурьджээ.
Нөхцөл байдлыг сайжруулах үүднээс энэ 3 дугаар сард гадаадын хөрөнгө оруулалтанд хязгаарлалт хийх тухай нийтэд мэдэгдсэн. Уг хуулиар 100 тэрбум төгрөг (71.9 сая ам.доллар)өөс дээш гадаадын хөрөнгө оруулалт шаардлагатай болон гадаадын компаний эзэмшил 49% иас хэтэрвэл Засгийн Газар уг асуудлыг Их Хурлаар хэлэлцүүлэх болсон гэж Гадаад Харилцааны Яамны Сайд Л.Болд 3 дугаар сарын 21 нд мэдэгдээд цаашдаа энэ хязгаарыг 100 их наяд төгрөг (719,7 сая ам.доллар) хүргэнэ гэжээ.Мөн “Энэхүү хуулинд тун удахгүй өөрчлөлт оруулах бөгөөд гадаадын компаниуд, хөрөнгө оруулагчид баяртай байх болно ” гэлээ.
Ийм алхам хийсэнд зарим улс төрчид буруушаан, ашигт малтмалын салбар дахь Рио Тинто зэрэг улс дамнасан фирмүүд хожих болно гэж үзэж байна. 2009 онд Монгол улсын Засгийн Газар Оюу Tолгой төслийн 34% ийг эзэмшин үйл ажиллагаа явуулж эхэлснээс хойш эхний 30 жилийн дараа 50% хүртэл хувь эзэмших тухай гэрээг Рио Тинтотой анхлан байгуулсан. Гэвч сөрөг улс төрчдийн шахалтаар 2012 оны 10 дугаар сард Засгийн Газар энэ асуудлаар дахин зөвшилцөх, роялти татварын хэмжээг нэмэгдүүлэх талаар хэлэлцэх байсан боловч тодорхой шийдэлд хүрээгүй байна.
Алт, зэсний асар их нөөц бүхий Оюу Tолгой орд Монгол Улсын ирээдүйн хөгжилд маш чухал нөлөөтэйн дээр 2013 онд үйлдвэрлэл үйл ажиллагаагаа эхэлснээр улсын эдийн засгийг хоёр дахин нэмэгдүүлэх ажээ. Үүний хажуугаар түүнтэй эн зэрэгцэх 6 тэрбум тонн нөөц бүхий Таван Толгой нүүрсний орд эдийн засгийн хөгжилд чухал байр суурь эзэлж байна.
Засгийн Газар болон уул уурхайн компаниуд хоорондоо зөрчилдөж байхад нүүрсний салбар хохирч байна. Хятадын Хөнгөн Цагааны Чалко компани Монгол улсын Засгийн Газартай 2011 онд үзэглэсэн гэрээгээ өөрчилбөл хуулийн зарга мэдүүлнэ гэж 2013 оны 1 дүгээр сард анхааруулсан. Таван Толгой нүүрсний уурхайг удирдан явуулдаг Монгол улсын төрийн өмчит Эрдэнэс Таван Толгой компани Хятадын Хөнгөн Цагааны Чалко компанитай хэлэлцээр хийхийг хүссэн ажээ. Уг хэлэлцээрээр Чалко компани Эрдэнэс Таван Толгой компанид 350 сая ам.долларыг зээлүүлж харин Монголын компани Таван Толгойн нүүрсээр төлөх ёстой аж.
Харин Чалко компани Монгол улсад үйл ажиллагаа явуулдаг Канадын Саутгоби Ресорсез компанийг худалдан авахаар 926 сая ам.долларын санал тавихаар төлөвлөөд байсан ч Засгийн Газар зөвшөөрөхгүй гэж таамагласны улмаас 2012 оны 10 дугаар сард саналаа татан авчээ. Үүнийгээ хууль зүйн орчин тодорхой бус байгаатай холбон тайлбарласан.
Түүнчлэн Засгийн Газар болон уул уурхайн компаниудын хоорондын зөрчлөөс гадна газрын баялагаас ард түмэндээ хүртээхийн тулд хүний нөөцийн хүчин чадал тэр дундаа уул уурхайн салбарыг мэргэжилтэй боловсон хүчнээр хангах тал дээр анхаарлаа хандуулах нь зүйтэй гэж шүүмжлэгчид үзэж байна.
Олон Улсын Эрчим Хүчний Агентлагын Цэвэр Нүүрс Төвийн гишүүн Андрю Минчинер “Техник эдийн засгийн үзүүлэлтэнд тулгуурлан хүний нөөцөө бэлтгэх, салбартаа хамааралтай технологийн асуудлаа шийдэх сургалтанд хамруулах, цэвэр нүүрс болон бүсад технологийн талаар мөн үр ашигтай бөгөөд хүрээлэн буй орчноо хамгаалах талаар мэдлэг олгох нь нэн тэргүүнд шаардлагатай байна. ” гэж 2013 оны 3 дугаар сард тэмдэглэжээ. Мөн “Талууд улсын ойрын ирээдүйн төлөвлөгөөгөө хэрэгжүүлэх, урт хугацааны тогтвортой хөгжлөөс үндэсний нөөц бололцоогоо олж бүрдүүлэхэд нь туслалцаа үзүүлэх нь чухал юм ” гэжээ.
Эрдэс баялагаа хамгаалах, гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг сэтгэл хангалуун байлгах хоёрт тохирох дундажыг олж байж гэмээнэ эрүүл эдийн засгийн үндэс өөрөө тавигдах буйза. Удаан жаргаж, хөгжиж дэвжихийг хүсвэл Улаанбаатар харилцааны чадвараа дээшлүүлж, олон улсын уул уурхайн компаниудтай харилцахдаа бүхнийг урьдчлан тооцоолсон байдлаар хандах хэрэгтэй.
Stay updated on how some of the world’s most promising markets are being affected by the Covid-19 pandemic, and what actions governments and private businesses are taking to mitigate challenges and ensure their long-term growth story continues.
Register now and also receive a complimentary 2-month licence to the OBG Research Terminal.
Register Here×The downstream energy sector in Brunei Darussalam is set to get the biggest makeover in its history, with a Chinese consortium planning to invest up to $6bn to develop an oil refinery and...
The downstream energy sector in Brunei Darussalam is set to get the biggest makeover in its history, with a Chinese consortium planning to invest up to $6bn to develop an oil refinery and...
The Turkish Prime Minister Bulent Ecevit has spent the last week in the US hoping to garner support for economic reforms at home and trade concessions for Turkish exports to the US.
