Mongolia: New potential in meat

Монгол улс: Мах махан бүтээгдэхүүний салбар дахь шинэ боломж

Хөдөө аж ахуйн салбар өвөлжих бэлтгэлээ хангаж байх зуур Хятад улстай хийж буй экспортын томоохон арилжаа хэлэлцээр болоод Орос улстай хийж буй худалдааны харилцаанд ахиц дэвшил гарсан нь Монгол улсын махны үйлдвэрлэлийн хэтийн төлөв байдлыг сэргээж байна.

Хүнс хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны Дэд сайд Х.Золжаргал болон Хятадын Чанарын хяналт, шалгалт, хорио цээрийн ерөнхий удирдлагын Дэд ерөнхийлөгч Пү Чан Чен нар боловсруулсан махны хамтын ажиллагааны гэрээг үзэглэж, ирэх гурван жилд Хятад руу 8 сая толгой хонь гаргах махны худалдааны хэлэлцээрийг 11-р сарын эцсээр Улаанбаатар болон Бээжингийн хооронд байгуулжээ.

Монголын эрүүл ахуйн стандартад ахиц дэвшил гарсан нь уг хэлэлцээрийг байгуулах боломж олгосон тухай орон нутгийн хэвлэл мэдээллээр мэдээлсэн байна. Чухамдаа шинэ жилд сэргэх худалдаатай зэрэгцээ, Монгол улсаас орж ирэх махны импортод ногдуулах хорио цээрээ цуцалж байгаагаа Орос улс 11-р сарын 22-нд мэдэгдсэн бөгөөд тус улсын үйлдвэрлэлийн аргаар боловсруулсан махны 40%-ийг, махны экспортын 23%-ийг хангадаг Жаст Агро саяхан хүнсний аюулгүй байдлын дэлхийн стандартыг нэвтрүүлсэн тухайгаа мэдэгджээ.

11-р сард орон нутгийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлсэнээр 2010 онд Монгол улсын махны экспорт өнгөрсөн жилийн мөн үеийнхтэй харьцуулбал 32.9%-иар өссөн нь өнгөрсөн жилийн 17,900 тоннтой харьцуулбал 23,800 тонн-ын өсөлт байв. Нэг хонь дунджаар 20кг гэж үзвэл Хятад улс руу гаргах 8 сая хонь гэдэг нь 160 сая кг мах гэсэн үг. Уг хэлэлцээрийн дагуу Монгол улс мөн ямааны мах болон улаан буудай экспортлох юм.

Монгол улсын 3.3 сая хүн амыг нь түүний 60 орчим сая толгой мал болон 112.8 сая га бэлчээрийн талбайтай нь харьцуулбал махны экспорт болон холбогдох салбаруудад түшиглэн хөрөнгөжих бүрэн бололцоо байна. 2012 онд дэлхийн махны хангамж улам багасаж, улмаар үнэ өсөх магадлалтай. Хөрш зэргэлдээ Орос болон Хятад улс бол дэлхийн мах импортлогч хамгийн том улс орнуудын нэг юм.

Өсөн нэмэгдэж буй хүнсний үнээс шалтгаалан махны дутагдалд өртөн хямарч буй улс орнуудтай адилгүй Монгол улсын хувьд газар нутгийнх нь 72% нь бэлчээрт тооцогддог ч хэт их үйлдвэрлэлийн асуудалтай тулгарч байсан байна. Тус хүн амын нэг хүнд ногдох махны хэрэглээ нэг жилд ойролцоогоор 75-85 кг байгаа нь дэлхийн хамгийн өндөр үзүүлэлтүүдийн нэг юм.

Монгол улсын ДНБ-ийн 20%-ийг хөдөө аж ахуйн салбар эзэлж, ажиллах хүчний 42%-иас илүүг хамарч байна. Тус улсын хотуудаас гаднах ихэнх ажил нь мах, ноос, ноолуур, арьс ширний үйлдвэрлэл зэрэг мал аж ахуйтай холбоотой байдаг.

Монгол улсын жилийн махны үйлдвэрлэлийн 85%-аас 95%-ийг дотооддоо хэрэглэдэг бөгөөд экспортлох боломжтой байгаа махны хувьд нэг кг тутамд ойролцоогоор $1 ам.доллар байгаа нь Австралийн экспортлогчдоос даруй гурваас дөрөв дахин доогуур үнэ юм. Монголын махны холбооны тооцооллоор 2010 онд махны экспортын хангамж 111,400 тонн байсны 89,000 тонн нь ямааны мах, 10,000 тонн нь адууны мах, 10,000 тонн нь үхрийн мах, 2400 тонн нь хонины мах байжээ.

НҮБ-ын Үйлдвэрлэлийн хөгжлийн байгууллагын 2011 оны тайланд дэлхийн зах зээл энэ хэмжээг “амархан” шингээж чадах байтал “үйлдвэрлэлийн хүндрэл болон хүнсний аюулгүй байдлын асуудал”-аас болоод дотоодын үйлдвэрлэл нь хязгаарлагдсан байна гэж үзжээ.

НҮБ-ын Үйлдвэрлэлийн хөгжлийн байгууллагаас худалдан авагчдын хүсэлтэнд нийцэхээр махыг жижиглэж, хэсэгчлэн хувааж савлах нь махны үнэлэмжийг илүү өсгөнө гэж Улаанбаатарчуудад зөвлөсөн байна. Мөн Дундад Ази руу хонины мах нийлүүлэх талаар судлах хэрэгтэй гэжээ. Тус бүс нь Австралиас 2010-2011 онд 36,522 тонн хурганы мах, 39,272 тонн хонины мах импортлосоноор Австралийн хамгийн их хонины мах экспортлогч болжээ.

Монголын махны үйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг дээшлүүлж буй зүйл бол мал маллагаанд ашигладаг стеройд болон нэмэлт бүтээгдэхүүний хэрэглээ маш ховор, ямар ч гормон болон хүнсний орцод нь ямар нэгэн химийн бодис байдаггүй явдал юм. Гэвч засгийн газар илүү дэвшилтэт эрүүл ахуйн шаардлагад нийцсэн махны үйлдвэрлэлийн системүүдийг хэрэгжүүлж эхэлсэнээс хойш энэ зах зээлд хөрөнгөжихийн тулд органик гэсэн баталгаа олж авах шаардлагатай байна.

Уг салбарт тулгарч буй бас нэг бэрхшээлтэй асуудал бол 11-ээс 4-р сар хүртэл үргэлжилдэг тус улсын туйлын хүйтэн өвөл юм. Дэлхийн Банкны дурьдсанаар бол 2009-2010 оны зуднаар (гантай зун болон хүнд өвлийг нэгтгэсэн Монгол нэр томъёо) зарим малчид нийт малынхаа 70% хүтэл хувийг алдсан байна. 2010 оны өвөл 11 аймагт гамшгийн онцгой байдал зарлажээ.

Дэлхийн Банкнаас малчдын амьжиргаа болон аюулд өртөөд байгаа үндэсний гол нөөцүүдийг хамгаалах хүнс тэжээлээр хангагдсан яаралтай тусламжийн байгууламжуудыг барихыг зөвлөсан байна. Мөн банкны санхүүжилтээр хэрэгждэг Тогтвортой амьжиргаа хөтөлбөртэй хамтран ажиллаж, бэлчээрийн эрсдлийн менежмент болон нутгийн бүлэг иргэдийн санаачилсан сангуудад дэмжлэг үзүүлэхийг засгийн газарт зөвлөсөн байна.

2011 онд зудын эрсдлийн айдас өндөр байгаа үед Хүнс хөдөө аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн яам өвөлжилт болон хаваржилтын бэлтгэл 90% хангагдсан хэмээн 11-р сард мэдэглээ. Тус яамны мэдэгдэж байгаагаар бол гол хотууд болон алслагдсан бүсүүдийн малын тэжээлийг 10%-иар нэмэгдүүлсэний зэрэгцээ хорхой шавьж болон халдварт өвчний эсрэг хамгаалах арга хэмжээ авсан байна.

Монгол улсын Хятад улстай хийсэн махны экспортын хэлэлцээр болоод Орос улстай худалдаагаа дахин нээсэн явдал нь махны экспортыг зайлшгүй нэмэгдүүлнэ. Гэвч хэрэв тус улс Австрали улстай өрсөлдөж, тус бүсийн огцом өсөлтийн давуу талыг ашиглах гэж байгаа бол мал аж ахуйн дэд салбарын ашгийг дээд зэргээр хүртэхийн тулд стандартаа сайжруулж, үйлдвэрлэлийн байгууламжуудыг өргөжүүлэх шаардлагатай болно.

Mongolia: New potential in meat

As the agriculture sector prepares for winter, a major export deal with China and improvements in trade relations with Russia are heating up prospects for Mongolia’s meat industry.

A meat trade agreement to send 8m sheep to China in the next three years was signed between Ulaanbaatar and Beijing in late November, with Kh Zoljargal, the deputy minister of food, agriculture and light industry, inking a cooperation agreement for processed meat with Pu Chan Chen, the vice-president of the Ministry for the General Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine of China.

Local media has reported that advances in Mongolia’s hygiene standards made the deal possible. Indeed, Russia announced November 22 it had lifted a quarantine on meat imports from Mongolia, with trade to resume in the new year, and Just Agro, which supplies 40% of the country’s industrially processed meat and 23% of meat exports, recently introduced global food safety standards.

Mongolian meat exports rose by 32.9% year-on-year in 2010, local media reported in November, an increase of 23,800 tonnes compared to 17,900 tonnes a year earlier. With an average sheep weighing 20 kg, the 8m sheep to be sent to China represents some 160m kg of meat. Mongolia will also export goat meat and wheat under the agreement.

With a human population of 3.3m compared to a livestock population of some 60m, Mongolia’s 112.8m ha of pastureland leaves it well placed to capitalise on meat exports and related sectors. Global meat supplies will likely tighten further in 2012, keeping prices high. Neighbouring Russia and China are among the world’s largest meat importing nations.

Unlike countries suffering meat shortages due to rising food prices, Mongolia, with 72% of its land devoted to pasture, has had issues with overproduction. The population’s per capita meat consumption is approximately 75-85 kg per year, among the world’s highest.

Agriculture constitutes about 20% of Mongolia’s GDP and employs more than 42% of the workforce. A majority of the jobs outside of the nation’s cities are connected to livestock farming and animal husbandry, such as in meat, wool, cashmere and leather production.

Between 85% and 95% of Mongolia’s annual meat production is consumed domestically, and the price of what is available for export is about $1 per kg, some three to four times lower than Australian exporters. The Mongolian Meat Association estimated its supply for export in 2010 was 111,400 tonnes, made up of 89,000 tonnes of goat meat, 10,000 tonnes of horsemeat, 10,000 tonnes of beef and 2400 tonnes of sheep meat.

A February 2011 report by the UN Industrial Development Organisation (UNIDO) found that while the global market would “easily” absorb this amount, the domestic industry was limited due to “production difficulties and food safety issues”.

The UNIDO recommends Ulaanbaatar focus on adding value to its meat products by sectioning and packaging animal carcasses into individual cuts suited to retailers’ needs. It also said the country should explore emerging markets for lamb meat, such as the Middle East. That region imported 36,522 tonnes of lamb and 39,272 tonnes of mutton in 2010-11 from Australia, making it by far Australia’s biggest sheep-meat importer.

Enhancing Mongolia’s meat industry potential is the scarcity of steroid and additive use in animal husbandry, with no hormones or chemicals in feed. However, to capitalise on this the government must obtain organic certification after it has implemented more advanced and hygienic meat production systems.

Another challenge to the sector is the country’s notoriously harsh winters, which run from November to April. Some farmers lost up to 70% of livestock in 2009 and 2010 due to dzuds (the Mongolian term for the combination of summer drought and severe winter), according to the World Bank. In 2010, disaster status was declared in 11 provinces during winter.

The World Bank recommends building emergency facilities equipped with provisions to prevent herders’ livelihoods and pivotal national resources being endangered. It also suggests the government work with within the bank-financed Sustainable Livelihoods Programme to provide support, under its pasture risk management and community initiatives funds.

With fears of a dzud remaining high in 2011, the Ministry of Food, Agriculture and Light Industry announced November 23 that winter and spring preparations were 90% complete. The ministry said there was a 10% increase in the livestock feed across main cities and remoter areas, with protective measures also being taken against insects and infectious diseases.

Mongolia’s export deal with China, plus the reopening of trade with Russia, will surely boost meat exports. But if the country aims to compete with Australia and take advantage of rapid growth in the region, improved standards and expanded production facilities will be in order to maximise the animal husbandry subsector.