Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) tarafından 3 Nisan tarihinde yayınlanan bir rapora göre, 2014 yılının ilk çeyreğinde otomobil ve hafif ticari araç satışlarında, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla ilk üç ayda yaklaşık %25 düşüşle ani bir gerilemeyaşandı. Geçen yılın ilk çeyreğinde 114.000 üzerindeki otomobil satışları 2014'ün ilk üç ayında %21,9'luk düşüş ile 89.347'ye inerken, ticari araç satışları 38.170'ten 25.925'e inerek %32 oranında, çok daha keskin bir düşüş yaşadı.
Şubat ayında gerçekleşen, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %27,5'lik bir düşüşün ardından, araç sayısında Türkiye’nin payının 2013 yılının aynı dönemine kıyasla Mart ayında %31 oranında azalmasını takiben, üreticileri endişelendiren bu düşüş eğiliminin hızlanacağı görünüyor.
Düşük satışlar için sektörün belirttiği nedenler arasında, bu yılın başlarında sermaye çıkışlarını ve liranın devalüasyonunu önlemek amacıyla Merkez Bankası tarafından uygulanan yüksek faiz oranları ve birçok aracın fiyatlarını arttıran yeni devlet vergileri bulunmaktadır. Özel tüketim vergisi, hali hazırdaaraç fabrika çıkış fiyatının %45'i ile %145'i arasında iken, 1 Ocak itibarıyla motor kapasitesine bağlı olarak %5 ile %15 arasında yeni bir artış yaşadı.
Buna ek olarak, Şubat ayında, otomobil satın almak için daha katı kredi şartları yürürlüğe girmiştir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun yeni düzenlemelerine göre, yeni araç satın alacaklar, yeni araç fiyatının %70'i ile sınırlandırılanve maksimum geri ödeme vadesi 48 ay olacak şekilde kredi planına tabi olarak, araç satış fiyatının %30'unu peşin ödemek zorundadır.
Satış beklentileri düşüyor
Piyasadaki beklemeyle birlikte ODD, bu yıla ilişkin yurtiçi satış tahminlerinde revizyona gitti. 2014 yılına ilişkin önceki yurtiçi satış tahminleri 1 milyon araç iken, dernek şimdi yurtiçi satışları için nihai en fazla rakam olarak 700.000 araç sayısını vermektedir. Diğer yandan Türkiye'nin en büyük araç üreticileri arasında yer alan Ford Otosan, Şubat ortasında yayınladığı bir raporda, sektöre ilişkin 2014 yılının toplam satışlarının, geçen yıl gerçekleşen 885.000 rakamının altında, 633.000 ile 715.000 araç arasında olmasını beklediğini belirtti.
IMF tarafından 8 Nisan'da yapılan, Türkiye ekonomisinde beklenenin de ötesinde bir yavaşlama yaşanacağı uyarısı, yılın geri kalanına yönelik sektördeki toparlanma ümitlerine gölge düşürdü. IMF, 2014 için büyümenin, Ekim ayında yaptıkları %3,5'lik tahminin çok altında ve 2013'te kaydedilen %4'lük büyümenin yarısının biraz üzerinde olacak şekilde %2,3 ile sınırlı olacağını belirtti. IMF'nin gelecek yıla ait %3,1 değerlerine sıçrayan büyüme tahminleri 2015’teki satışları güçlendirme olasılığı taşısa da, faiz oranları artışları ve yüksek vergilerle birlikte bu düşük ekonomik büyüme oranı bu yıl için alıcıların hevesini kırabilir.
İhracatta işler yolunda
Yerel piyasa beklentilerinidüşürmesine rağmen, daha önce 192.000 olan ihracat tahmin rakamlarının 195.000 yurtdışı satışa kadar çıkabileceğini beklediklerini söyleyen Ford Otosan, Şubat ayında yurtdışı odaklı üretim tahminlerini yükseltti. Bu yurtiçi gelirlerdeki keskin düşüşü telafi etmese de, ihracat şirketin üretim ve kazançlarını devam ettirebileceği sağlam bir dayanak olarak ortaya çıkıyor.
Üreticiler yurtiçi satışlara ilişkin beklentilerini yeniden düzenlerken, ihracat ticareti için genel görünüm çok daha umut vadedici. Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OIB) tarafından 8 Nisan tarihinde yayınlanan verilere göre, 2008 Eylül ayından bu yana sektörün gerçekleştirdiği en iyi sonuç olarak, Mart ayında Türk üreticiler yurtdışına 2,1 milyar dolar değerinde parça ve araç gönderdi. Mart ayı sonuçları bir önceki yılın aynı dönemine göre %14'lük bir iyileşmeye işaret ederken, söz konusu çeyrekte 5,5 milyar doları bulan birikmiş ihracat gelirleri, 2013'ün aynı üç aylık dönemine göre %8 artmıştır.
Büyümenin önemli kısmını, toplam otomotiv ihracatının %74'ünün Avrupa’ya gerçekleşmesiyle Mart ayı için %22'lik artış kaydeden Avrupa pazarına olan artan satışlar desteklemiştir. OIB Başkanı Murat Sabuncu, sektörün ilk çeyrek performansına ilişkin raporu yayınlarken, ihracattaki bu artışın, yurtdışı satışlarda 23 milyar dolarlık gelir hedefleyen otomotiv sektörünün doğru konumlanmış olduğu anlamına geldiğini söyledi.
Merkez Bankası, taşıt gibi yüksek satış fiyatlarına sahip ürünler de dâhil olmak üzere, tüketici harcamalarını canlandıracak bir azaltıma giderse, faiz oranlarında da biraz soluklanma olabilir. Ancak, oranlar düşürülse de, bunun yurtiçi satışlarda ani bir artışı teşvik etmesi olası değildir. En iyi ihtimalle böyle bir hareketin, gerilemenin sertliğini azaltması beklenir. Avrupa'daki ılımlı iyileşme devam ettiği sürece, pazarlamalarında güçlü bir ihracat bileşenine sahip şirketler muhtemelen daha iyi bir 2014 yılı yaşayacaktır.