Mongolia: Transport transformation

In English

Монгол улс: Зам тээврийн хувьсал

Mонголоор дамжин өнгөрөх БНХАУ-ыг ОХУ-тай холбох төмөр замын сүлжээний нарийвчилсан төлөвлөгөө нь Монгол улсын тээвэрлэлт, дэд бүтцийг сайжруулахад чухал ач холбогдолтой юм. Гэсэн хэдий ч төрийн оролцооноос хамаарч уг төслийн хэрэгжилт удааширч байгаа нь харамсалтай.

4-р сарын эхээр “Монголын төмөр зам” ТӨХК 5 илчит тэрэг, 245 ачааны вагоныг МУ-ын Засгийн Газар, БНХАУ хоорондын байгуулсан экспортын хөнгөлөлттэй зээлийн хүрээнд худалдан авчээ. Их Монгол улс байгуулагдсаны 805 жилийн ойд зориулж илчит тэргүүдийн гаднах төрх загварыг Монголын ашигт малтмалын арвин их нөөцийг БНХАУ-руу тээвэрлэх төмөр замын сүлжээг бэхжүүлэхийг билэгдэн зохион бүтээжээ.

Улаанбаатар хотын удирдлага Өмнөговь аймгийн Таван Толгой коксжих нүүрсний уурхайгаас БНХАУ-ын хил хүртэл 270 км шинэ төмөр замыг 2013 онд барьж дуусгахаар төлөвлөсөн байна. БНХАУ-руу чиглэсэн экспортын хэмжээ жилээс жилд өссөөр 37%-д хүрч 2011 оны 1 сараас 11 сарын хооронд 17.5 сая тоннд хүрчээ. 2 – р сард олон улсын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр Өмнөговь аймгийг БНХАУ – тай холбодог одоогийн төмөр замын сүлжээ нь жил бүр сая сая тонн нүүрсийг үндсэн хүчин чадлаасаа хэд дахин давуулан экспортлодог байсан талаар мэдээллэсэн. Гадаадын хөрөнгө оруулагчдын хэлж байгаагаар Монгол улсын нүүрс экспортын хэтийн төлөв дээрхи нөхцөл байдлыг хэрхэн шийдвэрлэхээс шалтгаалах ажээ.

3–р сард төмөр замын ачааллыг багасгах зорилгоор Монгол Хятадын хилийн Гашуун сухайт боомтыг Ухаа худагийн уурхайтай холбосон 240 км төмөр замын сүлжээг барихаар уул уурхайн салбараас 600 сая долларын бонд босгожээ. Энэ замыг 2014 онд барьж дуусгахаар төлөвлөөд байна.

Дээрхи төмөр замыг барихаас гадна Улаанбаатарчууд БНХАУ-аас хэт хамааралтай болохоос болгоомжлон “Монголын төмөр зам” ТӨХК Таван толгойн нүүрсний ордоос Оросын алс дорнодын боомт хүртэл 1000 км төмөр замыг барихаар төлөвлөжээ. 2-р сард албаны хүмүүсийн мэдээллэснээр энэ сүлжээг 2-3 жилийн хугацаанд 2 – 2.5 тэрбум долларын төсөвөөр барина.

2011 онд батлагдсан 5 тэрбум долларын төсөвт төлөвлөгөөний нэг хэсэг нь ОХУ – руу баригдах төмөр замын төсөл бөгөөд энэ замаар нийт төмөр замын экспортын дөрөвний нэгийг тээвэрлэх боломжтой. Одоо ашиглагдаж буй Транс – Монгол транзит төмөр зам нь Улаан – Үдийн Транс – Сибирийн замыг Эрээн, Бээжин хоттой холбож, Монгол улсад 1110 км үргэлжилдэг.

Улс төрчид эдгээр шинэ замуудын ач холбогдлыг мэддэг ч хэрэгжүүлэх асуудлыг шийдвэрлэхгүй байгаад төмөр замын албаныхан дургүйцэж байна. Төмөр замын удирдах газрын дэд дарга Л.Пүрэвбаатарын хэлснээр: “ Засгийн газраас төслийн зураг төсөл, судалгаанд шаардлагатай 50 сая долларыг 2011 онд шийдвэрлэсэн боловч одоо болтол олгогдоогүй байна” гэжээ.

Бид одоо болтол төмөр зам барих нээлттэй тендер зарлах эрхийг Засгийн газраас аваагүй, ерөнхийдөө дэд бүтцийг сайжруулах санхүүжилтийн асуудлууд шийдвэрлэгдэхгүй байна” гэж Пүрэвбаатар Coal Mongolia хуралд оролцохдоо Ройтерс агентлагт хэлжээ.

Тэрээр нэмж хэлэхдээ: “ Засгийн газраас энэ төслийн санхүүжилтийг гадаадын зах зээлээс эрэлхийлж байхад төмөр замын удирдах газрынхан Япон, Өмнөд Солонгосын хөрөнгө оруулагчид, төр, хувийн хэвшлүүдийг оруулцах хувилбарыг илүүд үзэж байна” гэв.

3-р сард Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар төрөөс төмөр замын талаар баримтлах бодлогын хэрэгжүүлэлтийг танилцуулсан байна. Төмөр замын суурь бүтцийн 51% хувьтай төрийн өмчит хувьцаат компани байгуулж, үлдсэн хувийг нь дотоод, гадаадын хөрөнгийн биржээр нээлттэй арилжих нь зүйтэй гэж үзжээ.

1.5сая кв.км нутаг дэвсгэртэй улсын хувьд төмөр зам барих нь маш чухал хэдий ч нүүрс, ашигт малтмалаас олох орлогоор газрын болон агаарын дэд бүтцийг эрс шинэчлэнэ. 4-р сард Засгийн газраас шинэ бүтээн байгуулалтын хөтөлбөрийн хүрээнд аймгийн төвүүдийг нийслэл хоттой холбосон нийт 5572км зам, 900 км хурдны зам зэрэг ойрын ирээдүйд шинэчлэх шаардлагатай зам гүүрийн нэрсийн жагсаалт гаргажээ.

Тухайн сард хотын удирдлагуудын мэдээллэснээр 280 сая ам.доллараар замын ачааллыг багасгах зорилгоор автобусны шинэ шугамуудыг үүсгэж, метро барихаар төлөвлөсөн нь нийслэлийн нийтийн тээврийн системийг сайжруулахад ихээхэн ач холбогдолтой.

Дөрөвдүгээр сарын 23-нд олон улсын зорчигч болон ачаа урсгалын хүртээмжийг сайжруулах Төв аймгийн олон улсын нисэх буудлын шав тавих ёслол болсон. Ерөнхий сайд С.Батболд хэлэхдээ барилгын ажилд зориулж Япон улсаас 358 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээл авч байгаа гэжээ. Нисэх буудал Улаанбаатар хотоос 60км – ийн зайд байрлаж байгаа нь Чингис хаан олон улсын нисэх буудлын ачаалыг бууруулах юм.

2015 онд ашиглалтанд оруулахаар төлөвлөж буй шинэ нисэх буудал нь орчин үеийн агаарын тээврийн цогц үйлчилгээг нэвтрүүлсэн салхины хамгаалалттай зэргээрээ хуучин нисэх буудлаас давуу талтай. Шинэ нисэх буудал нь жилд 1.65 сая зорчигч, 11.900тонн ачаа тэвэрлэх хүчин чадалтай.

Засгийн газрын хэтийн төлөвлөгөөнд тээврийн үйлчилгээний чанарыг сайжруулах талаар тусгагдсан байна. Зорчигч үйлчилгээний чанарыг сайжруулж, агаарын тээврийн салбар дахь улс төрийн оролцоог багасгаж чадвал агаарын тээврийн хөгжилд сайнаар нөлөөлнө.

In early April, state-owned Mongolian Railways received five new locomotives and 245 freight wagons from China as part of a soft-loan deal. Delivered with decorations commemorating the 805th anniversary of the Mongol Empire’s founding, the rolling stock symbolises eagerness to improve transport links with China as the scale of Mongolia’s mineral wealth becomes clearer.

Ulaanbaatar plans to build a new 270-km link from its Tavan Tolgoi coking coal mine – located in the South Gobi desert – to the Chinese border by 2013. While exports to China rose 37% year-on-year (y-o-y) to 17.5m tonnes between January and November 2011, international media reported in February that the current rail link between South Gobi and China, used to export millions of tonnes of coal each year, is “overwhelmed”, adding that “foreign investors say their future could depend on easing the bottleneck”.

With an eye on easing congestion on the route, in March, Mongolia Mining raised $600m in a bond offering for the construction of a 240-km rail link between its Ukhaa Khudag mine and the Mongolia-China border at Gashuun Sukhait. The link is expected to be complete by 2014.

Despite the new links, Ulaanbaatar is wary of overdependence on Chinese demand, with Mongolian Railways also planning to construct a 1000-km rail link from its Tavan Tolgoi coal mine to a port in Russia’s Far East. In February, officials revealed that the link will take two to three years to build and will cost $2bn-2.5bn.

The Russian link is part of $5bn plans approved in 2011 to quadruple the domestic rail network to boost commodity exports. The existing Trans-Mongolian Railway connects the Trans-Siberian Railway from Ulan Ude in Russia to Erenhot and Beijing in China through Ulaanbaatar, with the Mongolian section spanning 1110 km.

Despite the importance of the new links, railway officials have complained over a political stalemate stalling implementation. According to Purevbaatar Luvsandavag, the vice-chairman of the Mongolia Railway Authority, the government has not raised the $50m required to fund a series of feasibility studies and projects designs drawn up in 2011.

“We still do not have permission from the government to announce an open tender to build the railways, and in general, there is still a deadlock when it comes to funding and building infrastructure,” Purevbaatar told Reuters on the sidelines of the Coal Mongolia conference in Ulaanbaatar.

Purevbaatar further added that the government had sought funding for the projects through overseas equity markets, instead of the railway authority’s preferred option involving public-private partnerships with investors from Japan and South Korea.

In March, the cabinet introduced an implementation plan for state policy on the railways, with the government planning to create a state-run dominant shareholding company that will control 51% of basic railway structure and the rest to be offered as shares on domestic and foreign stock exchanges.

Although railways are vital in linking the 1.5m-sq-km country, revenues from coal and other minerals are also expected to fund far-reaching upgrades in road and air infrastructure. In April, the cabinet identified a list of “urgent” roads and bridges to construct as part of its new building programme, with a total of 5572 km of roads and 900 km of highways connecting the capital to the country’s aimags, or provinces.

In the same month, city officials revealed $280m in plans to build bus lanes on existing roads to ease congestion, while adding that a metro service was being mulled as part of efforts for the current public transport system in the capital to be “greatly enhanced”.

On April 23, construction began on a new international airport in Tuv province to satisfy the rising international passenger and freight transport volume. Prime Minister Sükhbaatar Batbold said at that the groundbreaking that a $358m soft loan from Japan would fund the new facility. The airport, located 60 km outside of Ulaanbaatar, will ease pressure on the existing Chinggis Khaan International Airport.

Expected to be complete by 2015, the new airport will be able to service all larger modern aircraft and afford better protection from wind shear than Chinggis Khaan. The airport is expected to have a capacity of transporting 1.65m passengers and 11,900 tonnes of freight annually.

The government’s wide-reaching plans to facilitate commodity-based travel will help ensure longer-term and broad-based growth. Improving passenger services and minimising political wrangling will also go a long way in this regard.