Монгол: Нарийн бодож боловсруулсан өсөлтийг эрэлхийлж байна
2011 онд ДНБ өсөхөд Монголын уул уурхайн салбарын эрч хүч тусалсан боловч, хэт халалтын улмаас өндөр инфляци, валютын ханшны үнийн хэлбэлзэл, цалингийн дарамтад хүргэж болох тул сонгуулийн энэ жилд төсвийн тал дээр илүү няхуур болгоомжтой байх нь зүйтэй.
Нэгдүгээр сарын сүүлчээр гаргасан Дэлхийн Банкны тооцооллоор бол, 2011 онд 14.9%-д хүрсэн өсөлт 2013 онд 15.1% байх болно гэж үзсэн байна. Дотоодын брокерүүдийн үзэж байгаагаар бол тус улсын 3 сая тооны цөөхөн хүн ам, байгалийн асар их баялаг нь уг өсөлт үргэлжлэх баталгаа болох ажээ.
Нэгдүгээр сарын тайланд, тус улсын хамгийн том брокерийн пүүсүүдийн нэг болох Би-Ди-Сек хамтарсан хөрөнгө оруулалттай компанийн шинжээчид “Монгол улс өнөөгийн өөрийн өсөлтөө үргэлжүүлэх байх гэж бид тооцоолж байна.” гэж бичжээ. “2012 онд бараа бүтээгдэхүүний үнэ нэг их унахгүй гарч чадвал 2012 оны ДНБ-ий бодит өсөлт 2011 оныхыг давж магадгүй. Зарим шинжээчид энэ жил энэ дүн өсч 23%-д ч хүрч магадгүй гэж тооцож байна.”
Хэрэг дээрээ эрчим хүчний хувьд өлсгөлөн Хятад улстай ойр хөрш байгаа байдал нь зарим талаараа Монгол улсын өрсөлдөх чадварыг хэвээр хадгалж магадгүй бөгөөд энэ нь Австрали эсвэл Африк, Өмнөд Америкийн зэрэг эрчим хүч, эрдэс баялаг импортлох боломжтой улс орнуудаас илүү хурдан хугацаанд, илүү хямд тээврийн зардал гаргах боломж олгодог.
Говийн цөлийн бүсийн Ханбогд суманд байрладаг ил уурхайн болон гүний уурхайн төсөл бүхий Оюу Толгой зэс, алтны уурхайн үйлдвэрлэл урьдчилан тооцсон ёсоор 2013-аас 2014 оны хооронд оргил үедээ хүрэх үед, жишээ нь, энэ нь дангаараа ДНБ-ийг 20-30%-иар нэмэгдүүлэх хандлагатай байна.
Монголын өмнийн Говийн бүсэд байдаг нүүрсний Таван Толгойн орд хэмээх уул уурхайн бас нэгэн томоохон төсөл нь жилд 15 сая тон үйлдвэрлэх чадалтай 30 жилийн үйлдвэрлэлийн настай гэж тооцсон байдаг. 2012 оны намар Лондон болон У лаанбаатарт олон нийтэд анхны хувьцаагаа зарлахаар төлөвлөж байгаа ба ойролцоогоор 3 тэрбум ам.доллар босгох төлөвлөгөөтөй байна. Нийтэд зарлах хувьцааг анх 6-р сард гаргах хуваарьтай байсан боловч одоогоор засгийн газар Хонг Конгт мөн хувьцаа гаргах зөвшөөрлөө хүлээж байгаа.
Эрдэс баялаг нь тус улсын өсөлтийн хөдөлгүүр боловч бусад салбарыг онгилон төнхөхөд хүргэсэн байгалийн нөөц баялгаас бүрдсэн санхүүгийн үр ашигийн ачаар буй болсон Голланд өвчнөөс зайлсхийхийн тулд хийж буй засгийн газрын хүчин чармайлтууд мөн үр нөлөөгөө өгч байгааг тоо баримтууд харуулж байна. Дэлхийн Эдийн засгийн тайланд Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж уг асуудлаар дурдьсанчилан эрдэс баялгийг хөллөхийн тулд ил тод байдал болон нөөц баялаг ашигласны төлбөрийн ач холбогдлыг засгийн газар мөн таньж мэдсэн байгаа.
2-р сард хэвлэгдсэн баримт бичигт мэдээлэл/өгөгдөл олборлохтой холбоотой татвар болон оюуны өмчийн эрхийн шимтгэлүүд, орон нутгийн хөгжлийн зөвлөлүүд, засгийн газар болон компаниудын хооронд олон нийтийн хэлэлцээр байгуулах зэргийг санал болгосон байна.
“Манайх шиг улс орнууд өөрсдийн бүх харилцагч түншүүдэд шударга хариуцлагатай байдлаар эрдэс баялгийн нөөцөө хөгжүүлэхэд, тодорхой судалгаа болон зөвлөмжүүд туслах болно” хэмээн Элбэгдорж хэлэв.
Монгол улсын Худалдаа хөгжлийн банкны 4.8%-ийг худалдан авах Голдман Сакс хэмээх хөрөнгө оруулалтын банк, үнэт цаасны компанийн 2-р сард гаргасан шийдвэр нь төсвийн бодлогыг чангатгах засгийн газрын арга хэмжээнүүдэд мөн итгэл төрүүлэв. Хөрөнгө оруулалтыг зөвхөн 4.99%-иас доогуур түвшинд хийсэн, учир нь өндөр хувь эзэмших нь АНУ-ын зохицуулалтуудтай хамаатай асуудал болох байсан хэмээн эх сурвалж Ройтерс агентлагт мэдэгджээ.
Гэвч тухайн сард, Олон улсын валютын сангийн (ОУВС)албан хаагчид засгийн газар хэт их зарцуулалт хийж байгаагийн улмаас алсдаа хатуу газардана шүү хэмээн сануулж байгаа, нэн ялангуяа гадаад цохилт эдийн засгийг хөндсөн үед. Ази болон Номхон Далайн бүсийн орнуудыг хариуцсан ОУВС-гийн салбарын Дэд ахлах Стивен Барнетт сүүлийн тайланд дурдахдаа, засгийн газрын төсвийн өргөн хүрээний бодлого нь эдийн засагт савалгаа авчирч магадгүй гэжээ.
Тэрээр “2011 онд засгийн газрын зарцуулалт 60% хүртэл нэмэгдэж, энэ нь цаашлаад энэ жилд 30% нэмэгдэх төлөвтөй байна.” гэж бичжээ. Барнетийн үзэж байгаагаар бол ийм зарцуулалтын үр дүнд илүүдэл эрэлт буй болж энэ нь шууд өндөр инфляци, ихээхэн хэмжээний импортын өсөлт, валютын ханшны савалгаа, хувийн салбарынхныг шахан гаргах зэрэгт хүргэнэ.
“[Засгийн газрын зарцуулалт нэмэгдсэний] улмаас гарах үр дүнд хүмүүс илүү их мөнгөтөй болж, илүү их үрэх болно” хэмээн Барнетт 2-р сард олон нийтийн хэвлэл мэдээллээр мэдэгдэж байжээ. “Энэ зарцуулалтын ихэнх нь импорт болон хувирсанаар Монгол улсад бараа бүтээгдэхүүнээ зарж борлуулдаг гадаадын компаниуд хамгийн их ашиг хүртэнэ. Мөн үүний үр дүнд Монгол улсад өндөр инфляци, өндөр цалин буй болж, Монголын компаниудын өрсөлдөх чадвар буурна.”
Үнэндээ, 2012 оны 1-р сарын хэрэглэгчийн үнийн индекс өнгөрсөн сартай харьцуулахад 2.8%-иар нэмэгдсэн ба өнгөрсөн жилийн мөн үеийнхтэй харьцуулахад 10.2%-иар нэмэгдэж, үүнд зөвхөн 1-р сард хүнс болон тээврийн үнэ ойролцоогоор 5%-иар нэмэгджээ. 2011 онд инфляци 10.2%-иар нэмэгдсэн гэж тооцож байна.
Тус улсын эрдэс баялгаас орж ирсэн баялгийг хуучирсан дэд бүтэц болон үйлчилгээг шинэчлэхэд зарцуулж байгаа Улаанбаатарынханд баяр хүргэж байх хооронд дэлхийн цохилт, нэн ялангуяа Хятад улсаас ирэх эрэлт огцом буурсны улмаас тус улсын нээлттэй хязгаарлагдмал эдийн засаг эмзэг байдалд орж байна. Ийм хатуу эрсдлээс зайлсхийхийн тулд өсөн нэмэгдэж байгаа татварын орлоготой зэрэгцээд төсвийн сахилга батыг чангатгаж, эрчим хүчний өсөлтийг хангах нь урт хугацааны тогтвортой өсөлтийг бий болгоход чухал бүрэлдэхүүн хэсэг болно.
Stay updated on how some of the world’s most promising markets are being affected by the Covid-19 pandemic, and what actions governments and private businesses are taking to mitigate challenges and ensure their long-term growth story continues.
Register now and also receive a complimentary 2-month licence to the OBG Research Terminal.
Register Here×The downstream energy sector in Brunei Darussalam is set to get the biggest makeover in its history, with a Chinese consortium planning to invest up to $6bn to develop an oil refinery and...
With efforts to accelerate the pace of economic growth and boost domestic employment taking centre stage under the new government of Prime Minister Marouf Bakhit, a new law is under discussion...
The Turkish Prime Minister Bulent Ecevit has spent the last week in the US hoping to garner support for economic reforms at home and trade concessions for Turkish exports to the US.
