Mongolia: Readying for the rush

Ашигт малтмалын их хэмжээний баялаг нь Монгол улсын эдийн засгийг бүхэлд нь өөрчлөгдөхөд хүргэж уул уурхайн холбогдолтой гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт(ГШХО) нь хүчтэй өсөлт хурдацтай шинэчлэлт рүү хөтөлж байна.Хэдий тийм боловч инфляцийг бууруулж, шудрага орчин бүрдүүлэн дэд бүтэцийг сайжруулах нь засгийн газрын хувьд гол асуудал хэвээр байна.

Энэ 7 сард 03Европын Шинэчлэлт Хөгжлийн банк энэ жил эдийн засаг 9-н хувиар өсөх ба цаашид уул уурхайн салбарт гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт ихсэх хандлагатай тул энэ үзүүлэлт 2012 он гэхэд 12 хувь хүртэл өсөх боломжтой гэж урьдчилсан тооцсон байна. Уул уурхайн салбарт гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт өнгөрсөн жилийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 26 хувийг бүрдүүлсэн байна. Мөн Монгол улс нүүрс, зэс, алт, ураны ордуудаас 1 триллион ам доллар олно гэж тооцоолсон байна.

Үндэсний статистикийн мэдээлсэнээр Монгол улс 2011 оны эхний хагаст нийт 2 тэрбум ам долларийн экспортын нь 52.3 хувиар өссөн үзүүлэлт гарсан байна.Үүний 4-ний 3 нь нүүрс болон бусад ашигт малтмал байсан ба 90-иад хувь нь Монгол улсын номер нэг худалдааны түнш улс болох Хятад улс руу гарсан байна.Харин импортын хувьд 2.7 тэрбум ам доллартай тэнцхүйц үнийн дүн буюу өнгөрсөн жилээс даруй 2 дахин их үзүүлэлт гарсан байна.

2011 оны эхний таван сарын байдлаар гадаадын шууд хөрөнгө оруулт 1.2 тэрбум ам долларт хүрч өнгөрсөн жилийн үзүүлэлт болох 1.4 тэрбум ам долларыг давах магадлал өндөртэй байна. Мөн албан татварын орлого 57 хувиар өсч, татварын бус орлого нь 72 хувиар өссөн гэж 7-н сард Засгийн газрын “2011 оны эхний хагасын албан ёсны мэдэгдэл”д тэмдэглэсэн байна. Мөн тухайн сард Гадаад валютын нөөц 6 сарын 30-ны байдлаар 2.5 тэрбум ам долларийн дүн гэж Эдийн засгийн хэлтэсээс мэдээлжээ.

Европын хяналтын газрын мэдэгдсэнээр Монгол улсын энэ жилийн санхүүгийн балансын өсөлт өнөөдрийн байдлаар өнгөрсөн жилийн 167.5 тэрбум төгрөг($133.9 сая ам)-алдагдалтай харьцуулахад 98.4 тэрбум төгрөг($78.7сая) үлдэгдэлтэйгээр хэлбэлзэж байна.

Сүүлийн арван жилийн хугацаанд Монгол улсын гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт болон засгийн газрын төсвийн хуримтлал эрчимтэй өсөж байгааг 2011 онд батлагдсан дотоодын нийт бүтээгдэхүүний талаас илүү хувийг эзлэж байгаа улсын төсөв болох 4 триллион төгрөг(3.2 тэрбум ам доллар) харж болно гэж Дэлхийн банкны мэдэгджээ.

Эдгээр тоо баримт нь Монгол улсын чадамжыг харуулж байгаа мэт боловч инфляцийн хэт өндөр байдал болон уул уурхайн хөрөнгө оруулагчидад байгаль орчны хууль зэрэг нь эрсдэл хэвээр үлдэж байна.Эдийн засгийн олон талт худалдаа хийх талаар дутагдалтай тул хэрэв Хятад улсын хэрэгцээ багасвал өргөн хэрэглээний барааны үнэ буурах талтай.

2010 онд баталсан санхүүгийн тогтвортой байдлын хуулид Төсөвийн алданга 2 хувиас хэтрүүлэхгүй байхыг шаардсан ч засгийн газар үүнийг үл харгалзан тухайн дүнгээс 4 дахин их хэмжээтэй тэнцхүйц өр төлбөрийг энэ жил гаргахаар төлөвсөн гэж Bloomberg 7-н сард мэдэгдсэн байна. Энэ нь инфляцийг хөөрөгдөн төгрөгний ханш унаснаар, эдийн засгийн ашигт малтмалын бус салбарууд жишээлбэл ноолуурын үйлдвэрлэл гэх мэт салбаруудын өрсөлдөх чадвар буурах талтай.

Монгол улсад инфляци жилээс жилд өндөр байсаар байсан бөгөөд 2008 онд бараг 30 хувь хүртлээ өсч байсан. Монгол банк 4-н сард инфляци 8 хувь буурсан гэж мэдэгдсэн хэдий ч, Дэлхийн банк, Олон улсын валютын сантай хамтарсан саяхны судалгаагаар инфляци 2011 онд 25 хувьд хүрч болзошгүй гэжээ.

Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт нээлтэй болсноор мөнгөн орлогын урсгалыг чиглүүлэн, шинэчлэлт хийх түлхэц болж, шинэ ажлын байр бий болгож байгаа хэдий ч хөрөнгө оруулагчид хууль зүйн болон зохицуулах тэр дундаа байгаль орчны хууль, татварын болон уул уурхайн хууль тогтоомжуудад илүүтэйгээр анхаарал хандуулж байна.

“Монголд шинээр бий болж байгаа ураны салбар дахь гадаадын оролцооны талаарх засгийн газрийн тогтоолууд болон улсын өмчид байгаа уурхайнууд давуу эрх эдэлж байгаа зэрэг нь Монгол улсад оруулах гадаадын болон дотоодын хувийн хөрөнгө оруулагчидын тоог багасгаж байна гэсэн шүүмжлэлүүдтэй тулгарч байна“ гэж Америкын Төрийн Департметаас Монголын хөрөнгө оруулалтын талаар 2011 оны тайландаа бичжээ. Улаанбаатарт энэ 7-н сард улсын байгалийн нөөцийн чухал асуудалд хөрөнгө оруулалтын хэлэлцээрт гарын үсэг зурахад Оюу-Толгой (“Turquoise Hill”) зэс-алтны төслийн хүрээнд энэ талын дүрэм журам хамгийн их анхаарал татсан юм.Тус уурхай нь 350 тэрбум ам долларын зэс, алт мөн мөнгөний нөөцтэй бөгөөд тус уурхай нь Торонто Айвонхой майнсын болон дэлхийн уурхайн сүр хүч Рио Тинто болон Монголын засгийн газрын хамтын өмч ба 2013 нээгдэх төлөвлөгөөтэй байгаа Чиллийн зэсний уурхай Минэра Эскондаагийн дараа орох дэлхийн 2 дахь том зэсний уурхай болох юм.

Өөр нэг том төсөл бол Таван Толгойн нүүрсний орд бөгөөд 6.4 тэрбум тонны нөөцтэй нь батлагдсан.Өнгөрсөн сар засгийн газар Хятад улсын Shenhua Group-д 40% хувьцаа, Орос-Монголын хамтын эзэмшлийн 36% ,харин Америк нэгдсэн улсын Peabody Energy-д 24% хувьцааг тус тус эзэмших зөвшөөрөл олгожээ.

Хэдий өргөн уудам ашиглагдаагүй ашигт малтмалын баялаг нь давуу тал ч орлогын тэнцвэргүй байдал, засаг төрийн асуудлууд болон хээл хахууль зэрэг ашигт малтмалын хараал гэгдсэн асуудлуудыг үүсгэхээс зайлсхийх нь засгийн газарт том сорил болох нь ойлгомжтой бөгөөд санхүүгийн нарийн зохицуулалт бүхий гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын урсгал улс орны тогтвортой байдалд муугаар нөлөөлөх ёсгүй.

Mongolia: Readying for the rush

Massive mineral wealth is transforming the Mongolian economy as a whole, with mining-related foreign direct investment (FDI) driving strong growth and rapid modernisation. However, reining in inflation, developing fair environmental regulations and improving infrastructure remain major challenges for the government.

The European Bank for Reconstruction and Development (EBRD) predicted in July that the economy will grow by 9% this year, with this rate accelerating to 12% in 2012 due to increasing FDI in the mining sector, which the EBRD says made up 26% of GDP last year. The country is estimated to hold more than $1trn in probable mineral deposits of coal, copper, gold and uranium.

The country’s exports rose 52.3% in the first half of 2011 to a total value of $2bn, some three-quarters of which were coal and other minerals, with 90% going to Mongolia’s number one trading partner, China. Meanwhile, imports reached $2.7bn, more than double the same period of last year, according to the National Statistics Committee.

FDI rose to $1.2bn in the first five months of 2011, meaning this year’s level will likely surpass last year’s historic high of $1.4bn. Tax revenues were also up 57% year-on-year and non-tax revenues up by 72%, according to the government’s “First Half of 2011 Bulletin”, released in July. In the same month, the Economic Department revealed that foreign exchange reserves as of June 30 stood at $2.5bn.

These increases saw Mongolia’s year-to-date fiscal balance swing into a surplus of MNT98.4bn ($78.7m), compared with a MNT167.5bn ($133.9m) shortfall recorded during the same period a year earlier, according to the Emerging Europe Monitor.

Confidence from rising FDI and government revenues over the last decade can be seen in steep increases in planned state spending, with the recently approved 2011 national budget set at MNT4trn ($3.2bn), amounting to more than half of GDP, according to the World Bank.

While those figures help illustrate the country’s potential, risks remain in the shape of an inflation spike and, for mining investors, environmental regulations. Given the economy’s lack of diversity, there is also the spectre of a fall in commodities prices should demand from China slow.

Despite passing a stringent fiscal stability law in 2010 that requires the deficit not exceed 2% of the budget, the government plans to run up red ink equivalent to more than four times that amount this year, Bloomberg reported in July. This could drive up inflation and the value of the tugrik, which would make non-minerals parts of the economy, such as the cashmere industry, less competitive.

The country has historically struggled with high inflation, with the year-on-year rate reaching nearly 30% in 2008. While the Mongol Bank (the central bank of Mongolia) announced in April that the rate had fallen to 8%, a recent World Bank survey in co-operation with the IMF stated that inflation may reach 25% in 2011.

While openness to FDI has been credited with driving monetary inflows, spurring modernisation and creating jobs, investors are concerned over regulatory and legislative trends in environmental law, taxation and mineral rights.

“Specific governmental acts regarding foreign involvement in Mongolia’s nascent uranium sector, as well as preferential treatment for state-owned mining ventures, have spurred criticism that the government is curtailing the rights of foreign and domestic private investors in favour of the Mongolian state,” the US Department of State wrote in a 2011 review of Mongolia’s investment climate.

The regulations issue comes more sharply into focus as the key Oyu Tolgoi (“Turquoise Hill”) copper-gold project develops, with Ulan Bator signing an investment agreement for the country’s natural resource centrepiece in July. The mine is estimated to hold some $350bn of probable reserves of copper, gold and silver. It is jointly owned by Toronto-listed Ivanhoe Mines, global mining giant Rio Tinto and the Mongolian government, and will become the world’s second-biggest copper mine, behind Chile’s Minera Escondida, after its opening, scheduled for 2013.

Another major project is the Tavan Tolgoi coal mine, which has proven reserves of 6.4bn tonnes. Last month the government granted Chinese conglomerate Shenhua Group a leading 40% share, leaving a Russian-Mongolian concern with 36% and US firm Peabody Energy with 24%.

While the vast and as yet untapped mineral wealth is a boon, avoiding the resource curse that has caused income inequalities, governance problems and corruption in other countries will be a test for the government, with tightened financial regulations also needed to ensure the expected flow of FDI does not destabilise the country.